येशुना उपस्थितिविषये लेन्टुलसस्य पत्रम् : ऐतिहासिकं रहस्यम्

 

 

आमुख

लेटर आफ् लेन्टुलस् इति प्राचीनः ग्रन्थः यः येशुना भौतिकरूपस्य वर्णनं करोति, सः इतिहासकाराः, धर्मशास्त्रज्ञाः, विश्वासिनः च शताब्दशः आकृष्टाः सन्ति । पोन्टियस् पिलातुसस्य पूर्वं यरुशलेमनगरस्य कथितस्य रोमनराज्यपालस्य पब्लियस् लेन्टुलुस् इत्यनेन लिखितं पत्रं इति दावितं एतत् दस्तावेजं येशुना विस्तृतं वर्णनं प्रददाति यत् ऐतिहासिकस्रोतेषु अद्वितीयम् अस्ति। तथापि पत्रस्य उत्पत्तिः प्रामाणिकता च रहस्येन आवृता एव तिष्ठति । अस्मिन् पोस्ट् मध्ये वयं Letter of Lentulus -इत्यस्य सामग्रीं अन्वेषयामः , तस्य ऐतिहासिकसन्दर्भस्य परीक्षणं करिष्यामः, तस्य प्रामाणिकतां परितः विवादस्य चर्चां करिष्यामः च ।

पत्रस्य विषयवस्तु

लेन्टुलसस्य पत्रे येशुनाम् एकं आश्चर्यजनकं प्रतिबिम्बं चित्रितम् अस्ति यत् अन्येभ्यः प्रारम्भिकेभ्यः ईसाईग्रन्थेभ्यः महत्त्वपूर्णतया भिन्नम् अस्ति, येषु प्रायः तस्य शारीरिकरूपस्य विस्तृतवर्णनं परिहरति पत्रे येशुः शान्तव्यञ्जनः, स्कन्धपर्यन्तं तरङ्गरूपेण पतन्तः श्यामकेशाः, दाढ्यः च इति वर्णितः अस्ति । तस्य नेत्राणि उज्ज्वलाः शान्ताः च वर्णिताः सन्ति, तस्य समग्रः व्यवहारः दिव्यप्रसादस्य अधिकारस्य च अस्ति ।

पत्रे वर्णनात् मुख्यबिन्दवः : १.

• केशाः : पत्रे येशुना रक्त-भूरेण अथवा चेस्टनट्-वर्णस्य केशाः, मध्ये विभक्ताः, स्कन्धपर्यन्तं प्रवहन्तः च वर्णिताः सन्ति, यत् पश्चात् यूरोपीय-चित्रणं यत् येशुना ऋजु-श्याम-भूरेण केशैः सह विपरीतम् अस्ति
• मुखम् : तस्य मुखं निर्दोषं, शान्तं सौम्यव्यञ्जनं च प्रदर्शयन्, केशवर्णसदृशं दाढ्यं च कथ्यते
• नेत्रे : तस्य नेत्राणि उज्ज्वलाः, भेदकाः च, करुणा-प्रज्ञा-व्यञ्जकाः इति चित्रिताः सन्ति ।
• जटिलता कदः च : येशुः गोरावर्णः, उदात्तः, उदात्तः मुद्रा च इति वर्णितः अस्ति, येन तस्य परितः स्थितस्य गौरवस्य, शान्तिस्य च भावः अधिकं वर्धते।

इदं चित्रणं प्रारम्भिक-ईसाई-लेखनेषु अद्वितीयम् अस्ति तथा च एतत् विशिष्टविवरणानां कृते उल्लेखनीयम् अस्ति, येन यूरोपीय-कलायां परवर्तीशताब्देषु येशु-चित्रणं प्रभावितं जातम्

पत्रस्य उत्पत्तिः रहस्यं च

लेन्टुलस्-पत्रं प्रथमवारं मध्ययुगे एव प्रादुर्भूतम्, यद्यपि कदापि मूलदस्तावेजं न प्राप्तम् । कथितं यत् एतत् पत्रं पब्लियस् लेन्टुलुस् इत्यनेन लिखितम् आसीत्, यत् नाम यहूदियादेशे रोमनशासनसम्बद्धेषु ऐतिहासिकलेखेषु बहुधा न प्रसिद्धम् । लेन्टुलसः पोन्टियुस् पिलातुसस्य समकालीनः इति कथ्यते स्म, यद्यपि अभिलेखाः सूचयन्ति यत् येशुना क्रूसे स्थापनसमये पिलातुसः एकमात्रः रोमनराज्यपालः आसीत्, येन लेन्टुलसस्य ऐतिहासिकतायाः विषये प्रश्नाः उत्पन्नाः

सम्भाव्य उत्पत्तिः १.

1. मध्ययुगीनजालम् : अनेके इतिहासकाराः शङ्कयन्ति यत् लेन्टुलसस्य पत्रं मध्ययुगीनजालं स्यात्, यत् येशुना भौतिकरूपस्य विषये ऐतिहासिकलेखे एकं रिक्तं पूरयितुं निर्मितम् आसीत् मध्ययुगे येशुना दृग्गतरूपेण प्रतिनिधित्वं कर्तुं प्रबलः इच्छा आसीत्, अस्मिन् पत्रे सुलभं वर्णनं प्रदत्तम् ।
2. मठपाण्डुलिप्याः : केचन सूचयन्ति यत् पत्रस्य उत्पत्तिः मठस्थपरिवेशात् अभवत् स्यात्, यत्र धार्मिकलेखकाः येशुना विविधपरम्पराः विवरणानि च अस्मिन् दस्तावेजे संकलितवन्तः स्यात्। भिक्षवः मौलवः च कदाचित् विश्वासं प्रेरयितुं दस्तावेजान् अलङ्कृतवन्तः वा निर्मान्ति स्म, येन येशुना आकृतौ श्रद्धायाः स्तरं योजयन्ति स्म ।
3. अपोक्रिफाल् ग्रन्थानां प्रभावः : लेन्टुलसस्य पत्रे वर्णनं अपोक्रिफाल् ईसाईग्रन्थानां सह समानतां साझां करोति, येषु प्रायः बाइबिलस्य आकृतीनां अधिकविस्तृतं विवरणं प्रदत्तम् आसीत् सम्भवति यत् पत्रस्य वर्णनं मौखिक-इतिहासस्य माध्यमेन प्रसारितानां एतेभ्यः अ-कैनोनिकल-स्रोतेभ्यः अथवा परम्परेभ्यः आकृष्टम्।

तस्य प्रामाणिकतायाः विवादः

मध्ययुगे केचन लेन्टुलस्-पत्रं यथार्थं इति स्वीकृतवन्तः, परन्तु अन्तिमशताब्देषु विद्वांसः तत् अप्रामाणिकं इति बहुधा मन्यन्ते । यहूदियादेशे लेन्टुलुस् इति रोमन-अधिकारिणः ऐतिहासिकं प्रमाणं नास्ति, पूर्वस्रोतासु च मध्ययुगात् पूर्वं पत्रस्य उल्लेखः नास्ति । तदतिरिक्तं येशुसमयस्य रोमनप्रशासनिकलेखेषु पोन्टियुसपिलातुसस्य कार्यकाले द्वितीयराज्यपालस्य कोऽपि उल्लेखः नास्ति ।

विद्वानमताः : १.

• कलायां मध्ययुगीनः प्रभावः : केचन विद्वांसः सूचयन्ति यत् पत्रं जालपुटम् अस्ति चेदपि पाश्चात्यकलायां येशुना कथं चित्रितः इति विषये तस्य स्थायिप्रभावः अभवत् पत्रे वर्णितानि भौतिकलक्षणानि पुनर्जागरणकाले मध्ययुगीनकलायां च येशुना चित्रणं प्रभावितवन्तः, यत्र सः प्रायः प्रवाहितकेशैः, शान्तव्यञ्जनेन, गरिमापूर्णसन्निध्येन च दर्शितः भवति
• ऐतिहासिकसंशयवादः : अनेके इतिहासकाराः पत्रस्य समर्थनसाक्ष्यस्य अभावात्, तस्मिन् समाविष्टानां कालातीततत्त्वानां च अभावात् निराकुर्वन्ति । यथा, येशुना स्वरूपस्य विस्तृतं वर्णनं यहूदी-आदि-ईसाई-ग्रन्थैः सह असङ्गतम् अस्ति, येषु भौतिकगुणेषु दुर्लभतया एव केन्द्रितम् आसीत् ।

मसीहीकलायां प्रभावः येशुस्य धारणा च

हार्दिक शुभकामना विदित विश्‍व-विचारा-विद्युत्-पत्रिका- कलाकुस्‍त्रा विनियोगी । विधायिकां, शान्तता, शान्तता, शान्तता, शंता, शुभकामना हितमारी के रूप में वर्णित, धनुषाकार, धनुषाकार, येशुना दर्शन कार्याकारा

लियोन विगतो दा विन्चे, मौलवेलेले विदाहः कलाकार अस्मात्तत् तत्त्वतः आलंबा, पाश्चात्यजगति येशुशुभावना हौशः अविचल ह्यविशिष्टाचार्य, अविचलता, विनियोग, विनियोग, विनिधी, संविदा, संदिग्धलं निष्पादन ।

विविचाराः

उल्लूल-पत्रं लं जिज्ञासां ललं । विनयशील वागणित वालनशील, येशुनाम वाणीबाल अमरीचरी। पत्रं चंचलं सत्यकथाः क्रमेण, संस्कृतिना, कलात्मक योजनां चाहिए । दिनचर्यापत्रक आराधना चकचकीत कर्तुमलं विद्यते, अविचलित, ख्रीष्टी ह्रीं विद्यते, ख्रीष्टिष्टा मा सितासी वस्त्रे बुनती, येशुना प्रतिबिम्बम्बम्बे च जेके स्वभाव स्वाृदय्ये ।

वाहाः

• ार, ई आर (१९८८) । तनः येशुः तेन ह . के अर्थ
• विसेन, इ । (1996) इति । येशुः : प्रमाणम् . र्र्परकोणीयम् ।
• ललर, जे ई (२०१८)। येशुः कीदृशः आसीत्? ििििििािािािाि्।